AML/CFT,  Prawo UE

UE wciela w życie plan w zakresie AML/CFT

Obserwując debatę wewnątrz instytucji Unii Europejskiej dotyczącą przyszłości regulacji z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, na przestrzeni ostatnich miesięcy nie sposób oprzeć się wrażeniu, iż nadszedł czas zdecydowanych działań ze strony europejskiego prawodawcy.

Unia Europejska od dłuższego czasu zauważa pewien deficyt i niewystarczającą harmonizację regulacji z zakresu AML w rozwiązaniach przyjętych przez państwa członkowskie w czasie implementacji dyrektyw z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu. Liczba postępowań wszczętych w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w zakresie braku bądź niepełnej implementacji kolejnych dyrektyw z obszaru przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, kierowanych do poszczególnych członków UE stale rośnie, a skuteczność tej metody egzekwowania wywiązania się z obowiązków państwa członkowskiego nasuwa sporo wątpliwości.

Fińska prezydencja nadaje ton

30 września 2019 r. opublikowano Pismo fińskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej dotyczące “Dalszych działań na rzecz realizacji priorytetów strategicznych w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu” (ang. Way forward with a view to strategic priorities on Anti-Money Laundering and Countering the Financing of Terrorism).

W opublikowanym piśmie, fińska prezydencja wzywała Radę Unii Europejskiej do podjęcia decyzji w zakresie dalszej regulacji przepisów unijnych z zakresu AML / CFT. W szczególności w odniesieniu do zrewidowania dotychczasowego podejścia, a także podjęcia decyzji w zakresie możliwości rozszerzenia wymogów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu również w odniesieniu do innych branż, wychodząc poza sektor finansowy.

W przytoczonym dokumencie, fińska prezydencja podniosła kwestię niewystarczającej efektywności obecnych regulacji, jednocześnie zwracając się do ministrów właściwych do kwestii AML / CFT, państw członkowski UE z wnioskiem o rewizję dotychczasowych ram regulacyjnych (ang. How should the ineffectiveness of the current AML/CFT framework stemming from the wide differences in national implementationbe addressed? Which AML/CFT aspects would most benefit fromfurther harmonisation through a Regulation).

Zintensyfikowane działania

W dniu 5 grudnia ubiegłego roku, odbyło się posiedzenie ministrów państw członkowskich, właściwych dla kwestii AML / CFT, którego efektem było przyjęcie: Konkluzji Rady dotyczących priorytetów strategicznych w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

W opublikowanym dokumencie, Rada wzywa państwa członkowskie do:

szybkiej transpozycji wszystkich przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy do prawa krajowego oraz do wzmocnienia ich skutecznego wdrażania.

Wspomniane powyżej wezwanie nie jest w swej naturze bezpodstawne. Analizując bowiem, dane dotyczące postępu prac państw członkowskich nad transpozycją unijnych dyrektyw do wewnętrznych systemów prawnych, można mieć uzasadnione wątpliwości co do właściwej percepcji niektórych krajów zrzeszonych w ramach UE co do zagrożenia dla stabilności sektora finansowego, a wraz z nim bezpieczeństwa finansowego jakie niesie za sobą proceder prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.

Na dzień 2 listopada br. jedynie 17 państw (Status implementacji V dyrektywy AML) dokonało pełnej transpozycji przepisów V dyrektywy AML, której termin wymagalności przewidziany został na dzień 10 stycznia 2020 r.

Polska dokonała jedynie częściowej transpozycji wymogów dyrektywy. Projekt nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw, wprowadzający zmiany przewidziane w/w dyrektywą, na dzień powstania niniejszego artykułu w systemie elektronicznym Rządowego Centrum Legislacji (Projekt ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw ).

Dlatego też nie dziwi fakt, iż Rada Unii Europejskiej, zwróciła się do Komisji Europejskiej z wnioskiem dotyczącym: “zbadania dalszych działań w celu udoskonalenia istniejących przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy”. Szczególnej uwadze Komisji Europejskiej, poświęcone zostały następujące aspekty:

  • jak zapewnić solidniejszą i skuteczniejszą współpracę między odpowiednimi organami i podmiotami przeciwdziałającymi praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, w tym poprzez usuwanie przeszkód w zakresie wymiany informacji między nimi
  • czy niektóre aspekty można by lepiej rozwiązać za pomocą uregulowań
  • jakie możliwości, zalety i wady łączą się z powierzeniem pewnych obowiązków i uprawnień nadzorczych organowi UE.

Sama kwestia zwrócenia się do Komisji Europejskiej z wnioskiem o zbadanie możliwości “udoskonalenia istniejących przepisów“, a także identyfikacji aspektów, które można byłoby lepiej rozwiązać za pomocą uregulowań, a także wypowiedzi poszczególnych polityków unijnych wskazywała na gruntowną rewizję unijnej strategii w odniesieniu do zwalczania przestępstw finansowych z zakresu prania pieniędzy i/lub finansowania terroryzmu.

UE bierze sprawy w swoje ręce

Stosunkowo szybko okazało się, iż Komisja Europejska wzięła sobie do serca prośbę ministrów finansów państw członkowskich przedstawioną w w/w konkluzjach.

W dniu 7 maja 2020 r., Komisja Europejska przedstawiła Komunikat w sprawie planu działania na rzecz kompleksowej unijnej polityki zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

Kilkunastostronicowy dokument przedstawiał ramowy plan Unii w zakresie wzmocnienia działań z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, oparty na VI filarach:

  1. Skuteczne stosowanie przepisów UE: Komisja będzie nadal ściśle monitorować wdrażanie unijnych przepisów przez państwa członkowskie, aby przepisy krajowe spełniały odpowiednie standardy. 
  2. Jednolity zbiór przepisów: Komisja zaproponuje bardziej jednolity zbiór przepisów w pierwszym kwartale 2021 r., gdyż obecnie rozbieżne interpretacje mogą prowadzić zatem do luk w unijnym systemie, które mogą być wykorzystywane przez przestępców.
  3. Nadzór na szczeblu UE: Komisja przedstawi wniosek w sprawie utworzenia unijnego organu nadzoru. Według obecnych zasad za nadzór nad stosowaniem przepisów UE w tej dziedzinie odpowiedzialne są poszczególne państwa członkowskie. 
  4. Mechanizm koordynacji i wsparcia jednostek analityki finansowej państw członkowskich: W pierwszym kwartale 2021 r. Komisja przedstawi wniosek w sprawie ustanowienia ogólnounijnego mechanizmu, który ma pomóc w koordynacji i wspieraniu pracy jednostek analityki finansowej. 
  5. Egzekwowanie przepisów prawa karnego UE i wymiana informacji: Komisja przygotuje wytyczne w sprawie roli partnerstw publiczno-prywatnych w tym zakresie w celu wyjaśnienia, jak może przebiegać współpraca w zakresie wymiany danych, oraz w celu zwiększenia takiej wymiany.
  6. Pozycja UE na arenie międzynarodowej: UE będzie musiała skorygować swoje podejście do państw trzecich, których ramy prawne służące przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu wykazują braki stwarzające zagrożenie dla jednolitego rynku. 

Wcielenie planu w życie

Pandemia koronawirusa znacząco wpłynęła na bieżącą pracę unijnych instytucji, niemniej jednak kwestia wzmocnienia unijnej polityki w zakresie AML wciąż pozostaje wiodącym przedmiotem zainteresowania urzędników w Brukseli. Wedle agendy posiedzeń Rady Unii Europejskiej, opublikowanej na jej oficjalnej stronie, ministrowie gospodarki i finansów państw członkowskich UE w dniu 4 listopada br. omówią konkluzje Radyplanie działania Komisji na rzecz zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu z 7 maja 2020 r. będący następstwem konkluzji Rady z grudnia 2019 r., o których wspomniano powyżej, w których wskazano strategiczne priorytety co do reformy w tym obszarze. Pierwszą dyskusję w sprawie planu ministrowie przeprowadzili podczas wideokonferencji 19 maja 2020 r.

Zgodnie z informacjami dobiegającymi z Brukseli, ministrowie mają “udzielić politycznego błogosławieństwa” wspomnianym konkluzjom, które następnie zostaną przedstawione w formie pisemnej. Rada Unii Europejskiej, wedle informacji medialnych, ma optować za wprowadzeniem rozporządzenia, którego bezpośredni charakter stosowania ma pozwolić na “uniknięcie rozbieżności krajowych w trakcie transpozycji przepisów do lokalnych systemów prawnych”. 

Europejski organ nadzoru tuż za rogiem

Plan przedstawiony przez KE w maju br., wskazywał I kwartał 2021 r. jako termin przewidziany dla podjęcia formalnych działań w zakresie “wprowadzenia na szczeblu UE nadzoru w zakresie AML/CFT”.

Wedle informacji przedstawionych przez hiszpański serwis internetowy El Economista, państwa członkowskie proponują, aby nowy organ europejski rozpoczął od nadzorowania ograniczonej liczby instytucji wybranych. Kryterium doboru miałoby stanowić określenie poziomu ryzyka nadużyć z zakresu AML/CFT w konkretnych sektorach gospodarki. Przy jednoczesnej dopuszczalności interwencjonizmu unijnego organu w “sytuacjach wyjątkowych”, a także w przypadku braku efektywności działań kontrolnych i nadzorczych podejmowanych przez krajowe organy nadzoru. Nowy organ mógłby przeprowadzać kontrole ogólne, w tym kontrole na miejscu “wspólnie z krajowym organem nadzoru”, a także wydawać bezpośrednie instrukcje lub nakładać sankcje.

Pośród instytucji, mających bezpośrednio podlegać nadzorowi unijnego organu, w pierwszej kolejności miałyby znaleźć się instytucje kredytowe, płatnicze, a także kantory wymiany walut, instytucje zajmujące się pieniądzem elektronicznym i inne instytucje finansowe. W celu podjęcia decyzji, czy nadzór jest prowadzony na szczeblu centralnym, czy krajowym, w ustaleniach proponuje się analizę ryzyka wynikającego z bazy klientów, ich produktów, kanałów dostaw i ekspozycji geograficznej tych instytucji.

Działania Unii Europejskiej w zakresie wzmocnienia nadzoru w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, zaczynają nabierać realnych kształtów. Pierwszy kwartał 2021 roku, nieść będzie za sobą szereg wyzwań bowiem jak podkreślono w projekcie konkluzji, Komisja powinna skoncentrować się w szczególności na osiągnięciu “jednolitego i wysokiego standardu procesu due diligence“, zwłaszcza w zakresie identyfikacji i weryfikacji tożsamości klienta, charakteru i celu stosunków handlowych, weryfikacji beneficjenta rzeczywistego oraz stałego monitorowania stosunków handlowych.

Klarowny sygnał ze strony unijnych prawodawców w kierunku instytucji finansowych – procedura due diligence priorytetem i kołem zamachowym dla całego projektu pt. przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

#itsallaboutcompliance

 

LinkedIn
LinkedIn
Share
Instagram
error: