Programy antykorupcyjne. Blaski i cienie.
Compliance Week we współpracy z Kroll Duff & Phelps przygotował 9 edycję raportu „Anti-Bribery & Corruption Benchmarking Report”.
Raport powstał na podstawie ankiety przeprowadzone pośród 150 profesjonalistów z zakresu compliance w odniesieniu, zarówno do programów AB&C, jak i wyzwań w bieżącym roku, na które w sposób bezpośredni bądź pośredni wpływa bieżąca sytuacja epidemiczna, jak również gospodarcza.
IV filary
Raport koncentruje się na analizie czterech kluczowych obszarów właściwych dla programów AB&C:
- Ryzyko współpracy z podmiotami zewnętrznymi (Third Parties)
- Weryfikacja podmiotów współpracujących/klientów (Enhanced due diligence)
- Właściwy proces szkoleniowy z zakresu współpracy/relacji z TP (Third Party training)
- Wykorzystanie nowoczesnych technologii. (Emerging technologies)
Specjaliści z zakresu compliance poproszeni zostali o dokonanie samooceny efektywności programów antykorupcyjnych wdrożonych w ich organizacjach.
Ponad połowa respondentów wskazała, iż programy antykorupcyjne wdrożone w ich organizacjach są „efektywne” lub „wysoce efektywne”. Natomiast ponad 1/3 ankietowanych wskazała, iż program przeciwdziałania korupcji wdrożony w ich organizacji jest „średnio” bądź „mało efektywny”. Jedynie 7% badanych stwierdziło nieefektywność bądź całkowity brak systemu przeciwdzianaia zachowaniom korupcyjnym wewnątrz organizacji.
Pośród compliance officerów, którzy wskazali, iż ich program antykorupcyjny jest skuteczny lub wysoce skuteczny – blisko 1/3 stoi na stanowisku, iż w najbliższych dwóch bądź trzech latach ryzyko wystąpienia nadużyć z obszaru korupcji wzrośnie. W przeciwieństwie do tych ankiektowanych, którzy określili swój program antykorupcyjny jako średnio wydajny bądź całkowicie nieskuteczny. Pośród tej grupy ankietowanych, pokutuje przekonanie, iż w ciągu najbliższych lat omawiane ryzyko może wzrosnąć nawet o blisko połowę (48%).
Należyta staranność kluczem
Przeciwdziałanie korupcji i łapownictwu, a w związku z tym efektywność programów AB&C wewnątrz organizacji w odniesieniu do zarządzania ryzykiem współpracy z podmiotami zewnętrznymi uzależniona jest w znacznym stopniu od skutecznej realizacji procedury due diligence (należytej staranności) w odniesieniu do kontrahentów / dostawców / klientów.
W przypadku tzw. uzasadnionych wątpliwości w stosunku do konkrentego podmiotu, za które uznać możemy m.in.
- prowadzenie działalności na terytorium objętym reżimem sankcyjnym,
- hisotrię karno-skarbową,
- bezpośrednie bądź pośrednie zaangażowanie PEP (ang. politically exposed person),
- płatności/transakcje na rzecz podmiotów sankcyjnych,
- wątpliwą reputację.
Właściwym jest przeprowadzenie „zintensyfikowanej” (ang. enhanced) procedury due dligence. W celu zidentyfikowania wszelkich potencjalnych obszarów mogących nieść za sobą ryzyko po stronie organizacji.
Wczytując się w wyniki omawianego raportu, szczególną uwagę należy poświęcić właśnie tej kwesti, biorąc pod uwagę fakt, iż właściwe zarządzenie współpracą z TP (podmiot zewnętrzny) już na wczesnym etapie tej współpracy bądź jeszcze przed jej nawiązaniem, pozwala na odpowiednie „rozeznanie” w zakresie identyfikacji ryzyka, a także odpowiednie zarządzenie nim w celu uniknięcia jego ewentualnej materializacji bądź minimaliozowania następstw.
Blisko połowa respondentów wskazała, iż mniej niż 25% wszystkich podmiotów zewnętrznych, z którymi współpracuje, dana organizacja, zostaje poddanych „zintensyfikowanemu” due diligence. Ponadto kolejne 14% ankietowanych wskazało, iż żadne z TP nie zostaje zweryfikowane poprzez procedurę nalezytej staranności.
Brak należytej staranności przesłanką braku efektywności
Powyższe odpowiedzi pozwalają zrozumieć, dlaczego tak duży odsetek ankietowanych wskazuje program antykorupcyjny, reprezentowanej przez siebie organizacji jako nieskuteczny bądź małoskuteczny.
Nawiązując współpracę z podmiotem zewnętrznym, pierwsza linia obrona musi mieć stuprocentową pewność w odniesieniu do podmiotu, z którym tę współpracę chce nawiązać, jak również do ludzi ten podmiot reprezentujących/tworzących.
Niedostateczne „rozeznanie”, zapoznanie się z działalnością, specyfiką, kulturą organizacyjną i ładem panującym u kontrahentów/dostawców/podmiotów stowarzyszonych, a także tak z pozoru błahą kwestią, jak odbiór danego podmiotu pośród społeczności, dotychczasowych klientów czy też partnerów biznesowych, niesie za sobą poważne ryzyko dla organizacji.
Największym wyzwaniem, z punktu widzenia respondentów wspomnianej ankiety w zakresie przeprowadzenia efektywnej procedury należytej staranności był „brak wystarczającej wiedzy”. Ankietowani wskazują, iż kluczowym był brak możliwości pozyskania informacji o danym podmiocie.
Technologia transparentności
W tym kontekście interesującym jest ostatni aspekt przytoczonej ankiety, a mianowicie wpływ zdobyczy nowoczesnych technologii na zwiększenie efektywności programów antykorupcyjnych wewnątrz organizacji.
Ponad połowa respondentów (60%) wskazała, iż aktualnie nie używa, a co więcej nie planuje wykorzystania nowych technologii w zakresie zarządzania ryzykiem korupcyjnym, zarówno wewnątrz organizacji, jak również w ramach współpracy z podmiotami zewnętrznymi, ¼ ankietowanych wskazała, iż wykorzystuje/planuje wykorzystywać sztuczną inteligencję (ang. artificial intelligence) w celu identyfikowania ryzyka korupcji, podczas gdy 18% korzysta z rozwiązań z zakresu nauki maszyn (ang. machine learning), a 8% technologii blockchain.
Ankieta nie dostarcza nam informacji na bazie, których moglibyśmy jednoznacznie zdefiniować przyczynę dla takiego stanu rzeczy, niemniej jednak wydaje się, iż głównym czynnikiem hamującym dla automatyzacji / cyfryzacji programów antykorupcyjnych jest:
- z punktu widzenia organizacji – koszt implementacji, utrzymania, obsługi takiego rozwiązania.
- z punktu widzenia pracowników jednostki compliane – obawa przed redukcją zatrudnienia w efekcie implementacji nowych rozwiązań technologicznych.
Oczywiste jest jednak, iż nie sposób zastąpić czynnika ludzkiego przez technologię w stosunku 1:1. Wdrożenie rozwiązań z zakresu sztucznej inteligencji czy też “nauki maszyn” ma na celu optymalizację pracy jednostek zgodności / kontroli wewnętrznej / audytu wewnętrznego. Dostarczenie skodenskowanych informacji na temat przeprowadzonej analizy / screeningu danych dostępnych wewnątrz procesów danej organizacji, na bazie których jednostki drugiej, jak również trzeciej linii obrony będą mogły w sposób jeszcze bardziej rzetelny i kompleksowy realizować swoje cele statutowe.
Nie ulega wątpliwości, iż zaangażowanie technologii w proces przeciwdziałania, a także wykrywania nadużyć jest naturalnym krokiem w procesie ewolucji całych systemów zgodności.
Instytucje finansowe, jak np. banki już od dawna wykorzystują szereg narzędzi, mających na celu monitorowanie transakcji celem odpowiedniego zarządzenia ryzykiem z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu.Wdrożenie tych rozwiązań, nie poskutkowało redukcją zatrudnienia, a pozwoliło na optymalizację zadań, a w szczególności dokładną analizę przypadku, co w rezultacie skutuje zwiększeniem efektywności programu przeciwdziałania nadużyciom w tym obszarze.
Zastosowanie technologii, która będzie w stanie poddać skrupulatnej i szczegółowej analizie dany podmiot zewnętrzny, zarówno na etapie nawiązywania współpracy, jak i w toku jej trwania, chociażby w odniesieniu do transakcji wykonywanych na rzecz danego podmiotu daje niebagatelną przewagę w zakresie zwiększania efektywności programów zgodności.
Wstępna analiza dokonana z wykorzystaniem zautomatyzowanych rozwiązań pozwoli na zwiększenie pewności organizacji w zakresie minimalizowania ryzyka braku zgodności. Potencjalne naruszenia, zasygnalizowane przez zastosowane narzędzie, poddane zostaną drobiazgowej analizie, a w jej następstwie postępowaniu wyjaśniającemu, optymalizując zadania jednostki compliance w zakresie identyfikacji naruszęń.
Szczególnie w okresie kryzysu, a więc wszechobecnego wzrostu zagrożeń dla bieżącego funkcjonowania organizacji, efektywny system antykorupcyjny to podstawa pewności biznesu.
