Sankcje międzynarodowe

Compliance i geopolityka

Ostatnie wydarzenia na Bliskim Wschodzie, wzmożone zainteresowanie środków masowego przekazu kwestią eskalacji konfliktu na linii USA – Iran, nasuwa szereg inklinacji i przemyśleń na temat wpływu sytuacji geopolitycznej na bieżące funkcjonowanie organizacji operujących na poziomie międzynarodowym.

Compliance z pozoru postrzegane może być jako wewnątrzorganizacyjna i stricte korporacyjna funkcja. Dziedzina skoncentrowana i dedykowana wyłącznie sprawowaniu funkcji kontrolnej, nadzorczej oraz zarządczej w odniesieniu do wymogów powszechnie obowiązującego prawa, wymogów nakładanych na organizacje z tytułu uczestnictwa w reglamentowanym sektorze rynkowym, a także regulacjom wewnętrznym. Nic bardziej mylnego, jak już wielokrotnie wspominano na łamach niniejszego portalu, compliance jest dziedziną interdyscyplinarną, zarówno w odniesieniu do wymogów prawno-regulacyjnych jak również uwarunkowań gospodarczych i ekonomicznych, a także geopolitycznych.

Nie istnieje jeden, konkretny i uniwersalny szymel modelu zarządzania ryzykiem braku zgodności z prawem, którego zastosowanie mogłoby gwarantować stuprocentową pewność w odniesieniu do minimalizowania ryzyka prowadzonej działalności gospodarczej. Prowadzenie szeroko rozumianej działalności biznesowej w XXI wieku, w warunkach gospodarki wolnorynkowej wiąże się z szeregiem ryzyk i wymagań zależnych od rodzaju i zakresu prowadzonej działalności. Jedną z nich są niewątpliwie wymogi z zakresu sankcji międzynarodowych, tzw. reżimu sankcyjnego.

Każda z organizacji prowadząca swą działalność wykraczającą poza terytorium danego kraju, współpracująca z podmiotami międzynarodowymi, przedstawicielami światowej gospodarki, operująca na rynkach międzynarodowych, narażona jest na ryzyko braku zgodności z wymogami w zakresie sankcji międzynarodowych.

Reżim sankcyjny a compliance w organizacji

Podążając w ślad za definicją sankcji międzynarodowych, przedstawioną na stronach Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP, za sankcje międzynarodowe uważamy:

środki ograniczające, będące jednym z instrumentów oddziaływania wobec podmiotów, których działalność stanowi naruszenie prawa międzynarodowego, w tym międzynarodowego prawa praw człowieka i międzynarodowego prawa zwyczajowego i stanowi  zagrożenie dla światowego lub regionalnego pokoju i bezpieczeństwa 1)https://www.msz.gov.pl/pl/p/msz_pl//polityka_zagraniczna/polityka_bezpieczenstwa/sankcje_miedzynarodowe/ .

Dalej czytamy, iż Zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego i prawa  UE, a także Konstytucją RP, Rzeczpospolita Polska jest zobowiązana do stosowania sankcji nakładanych przez Radę Bezpieczeństwa ONZ oraz Unię Europejską. Polska może również indywidualnie nakładać sankcje na określone podmioty.”

Legitymację Unii Europejskiej do nakładania sankcji międzynarodowych w stosunku do państw, a także organizacji jak również osób prawnych i osób fizycznych , stanowi art. 29 Traktatu o Unii Europejskiej jak również art. 215 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej w ramach tzw. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Ponadto Unia Europejska obowiązana jest implementować sankcje nałożone na mocy decyzji  Rady Bezpieczeństwa ONZ. Ponadto należy pamiętać o uprawnieniu państw do nakładania indywidualnych sankcji, niezależnie od stanowiska UE czy też ONZ.

To właśnie złożona problematyka, brak homogeniczności i uniwersalności w odniesieniu do reżimów sankcyjnych nakładanych zarówno przez organizacje międzynarodowe, ale i poszczególne państwa jednocześnie, stanowi nie lada wyzwanie dla organizacji prowadzących działalność o charakterze międzynarodowym.

 

 

Minimalizacja braku zgodności

Właściwa, efektywna i skrupulatna procedura mająca na celu minimalizowanie ryzyka braku zgodności z wymogami w zakresie sankcji międzynarodowych to złożony proces, składowa większego universum mającego na celu minimalizowanie ryzyka wystąpienia nadużyć w ramach bieżącej działalności przedsiębiorstwa.

Odwołując się do ankiety przeprowadzonej przez Governance and Compliance w 2018r. 2)https://www.icsa.org.uk/knowledge/governance-and-compliance/features/international-sanctions-2018-compliance-horizon pośród pracowników działów Compliance w przedsiębiorstwach operujących na rynku międzynarodowym, aż 45 % respondentów wskazało kwestię zapewnienia zgodności z sankcjami międzynarodowymi jako tę, która stanowi największe wyzwanie dla profesjonalistów z zakresu compliance.

Powodem dla takiego stanu rzeczy jest nieuchronne i nieuniknione uzależnienie ciągłości i sposobu prowadzenia działalności od wydarzeń politycznych, a przede wszystkim geopolitycznych. W takiej sytuacji wdrożenie, implementacja i utrzymanie właściwych rozwiązań zapobiegających materializowaniu ryzyka naruszenia wymogów reżimu sankcyjnego uzależnione jest od szeregu czynników zewnętrznych, niezależnych od danego podmiotu czy też jednostki compliance działającej wewnątrz danej organizacji. Kluczową rolę w ramach projektowania i implementacji systemu zgodności wewnątrz organizacji odgrywać będzie monitorowanie zmian legislacyjnych. Jednostki zgodności w organizacjach o charakterze międzynarodowym, celem właściwej i kompleksowej realizacji swych obowiązków statutowych, winny reprezentować postawę pro-aktywną kosztem reaktywnej. Identyfikowanie potencjalnych obostrzeń, wymogów i zagrożeń dla zgodności na etapie ich projektowania, tak aby zezwolić organizacji na bezkolizyjną transformację łańcuchów dostaw, modelu biznesowego oraz modus operandi.

Mając na uwadze fakt, iż reżim sankcyjny znajduje swe zastosowanie nie tylko w odniesieniu do podmiotów prawa międzynarodowego (państw, organizacji), ale także przedsiębiorstw i osób fizycznych, istotnym jest wdrożenie efektywnego systemu Know Your Customer (pol. poznaj swojego klienta). Zarówno w odniesieniu do klientów, na rzecz których dana organizacja świadczy usługi, ale także (o ile nie przede wszystkim) w odniesieniu do kontrahentów, dostawców oraz wszelkich podmiotów zewnętrznych z którymi współpracuje dany podmiot.

Przeprowadzanie procedury należytej staranności (ang. due diligence) w odniesieniu do partnerów biznesowych, czy też podmiotów trzecich (podwykonawców, dostawców) stanowi jedno z najbardziej efektywnych narzędzi minimalizowania ryzyka wystąpienia braku zgodności z wymogami w zakresie przepisów dot. Sankcji międzynarodowych. Wczesna identyfikacja podmiotów względem, których zastosowano zaostrzone wymogi reżimu sankcyjnego bądź całkowite embargo relacji handlowych z danym podmiotem, zezwala organizacji na wprowadzenie rozwiązań mitygujących ryzyko wystąpienia nadużyć – włączając w to wypowiedzenie umowy wiążącej nas z podmiotem na który nałożony został reżim sankcyjny.

Szczególne środki ograniczające

Pochylając się nad kwestią wymogów i obostrzeń z zakresu sankcji międzynarodowych, a także odnosząc się do kwestii weryfikacji podmiotów współpracujących z zdaną organizacją oraz jej klientów, należy mieć na uwadze regulacje z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu. Sankcjonowane na mocy Ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu 3)Ustawa z dnia 1marca 2018r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, Dz. U. 2018 poz. 723 . Zgodnie z wymogiem określonym postanowieniami rzeczonej ustawy, a w szczególności dyspozycji art. 118 ust. pkt 1., instytucje obowiązane (instytucje na które ustawa nakłada wymóg stosowania określonych środków bezpieczeństwa finansowego) 4)art. 34 Ustawa z dnia 1marca 2018r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, Dz. U. 2018 poz. 723 zobligowane są do stosowania szczególnych środków ograniczających w odniesieniu do osób, a także podmiotów wskazanych na listach publikowanych przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Lista podmiotów oraz osób, o których mowa w zdaniu poprzedzającym aktualizowana jest na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych. 

Celem efektywnego zarządzania ryzykiem braku zgodności tudzież wystąpienia nadużyć w zakresie wymogów z regulacjami z zakresu sankcji międzynarodowych, kluczowym jest przeprowadzenie oceny ryzyka działalności przedsiębiorstwa zarówno w ujęciu holistycznym jak również w odniesieniu do poszczególnych transakcji.

Prowadzenie działalności biznesowej / gospodarczej, nierozerwalnie związane jest z podejmowaniem trudnych decyzji. Decyzji uzależnionych od szeregu czynników, wynikających z oczekiwań i wymogów odbiorców świadczonych usług czy też wytwarzanych dóbr, dynamicznie zmieniającego się rynku, rozwoju konkurencji, a także obostrzeń i zasad nakładanych na przedsiębiorców przez regulatora. Kwestia dostosowania działalności gospodarczej do wymogów z zakresu sankcji międzynarodowych, nie będzie stanowić “business blocker” dla danej organizacji w sytuacji gdy w sposób właściwy zaadresowano ryzyka mogące mieć bezpośredni bądź pośredni wpływ na działalność przedsiębiorstwa.

Przeprowadzenie oceny ryzyka, identyfikacja i bieżący, nieprzerwany monitoring otoczenia prawno-regulacyjnego, dołożenie należytej staranności w zakresie doboru partnerów biznesowych oraz kontrahentów, zezwala na po pierwsze minimalizowanie zagrożenia dla bieżącego funkcjonowania przedsiębiorstwa, uniknięcie sankcji, ale przede wszystkim na wczesną identyfikację zagrożeń, a co za tym idzie na (w razie potrzeby) zmianę modus operandi w zakresie styczności z reżimem sankcyjnym.

 

Poniżej znajdą Państwo przydatne linki do stron zawierających listy sankcyjne zarówno poszczególnych państw jak również organizacji międzynarodowych:

United Nations Security Council Consolidated List (ONZ):

https://www.un.org/securitycouncil/content/un-sc-consolidated-list#composition%20list

Unia Europejska:

https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage_en/8442/Consolidated%20list%20of%20sanctions

Stany Zjednoczone Ameryki Północnej (strona Department of Treasury):

https://www.treasury.gov/resource-center/sanctions/Programs/Pages/Programs.aspx   

Ministerstwo Finansów:

https://www.gov.pl/web/finanse/lista-osob-i-podmiotow-wobec-ktorych-stosuje-sie-szczegolne-srodki-ograniczajace-na-podstawie-art-118-ustawy-z-dnia-1-marca-2018-r-o-przeciwdzialaniu-praniu-pieniedzy-i-finansowaniu-terroryzmu

References

References
1 https://www.msz.gov.pl/pl/p/msz_pl//polityka_zagraniczna/polityka_bezpieczenstwa/sankcje_miedzynarodowe/
2 https://www.icsa.org.uk/knowledge/governance-and-compliance/features/international-sanctions-2018-compliance-horizon
3 Ustawa z dnia 1marca 2018r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, Dz. U. 2018 poz. 723
4 art. 34 Ustawa z dnia 1marca 2018r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, Dz. U. 2018 poz. 723
LinkedIn
LinkedIn
Share
Instagram
error: