Money Laundering mówimy stanowcze nie, czyli pakiet legislacyjny Komisji Europejskiej

Money Laundering mówimy stanowcze nie, czyli pakiet legislacyjny Komisji Europejskiej

Komisja Europejska w dniu 20 lipca 2021r. opublikowała długo wyczekiwany pakiet legislacyjny zmierzający do wzmocnienia polityki Unii w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

Opublikowany w dniu 20 lipca 2021 r., pakiet legislacyjny stanowi emanację Planu Komisji Europejskiej dotyczącym działania na rzecz kompleksowej unijnej polityki zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

Kilkunastostronicowy dokument opublikowany w maju ub. roku, przedstawiał ramowy plan Unii w zakresie wzmocnienia działań z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, oparty na VI filarach:

  1. Skuteczne stosowanie przepisów UE: Komisja będzie nadal ściśle monitorować wdrażanie unijnych przepisów przez państwa członkowskie, aby przepisy krajowe spełniały odpowiednie standardy. 
  2. Jednolity zbiór przepisów: Komisja zaproponuje bardziej jednolity zbiór przepisów w drugim kwartale 2021 r., gdyż obecnie rozbieżne interpretacje mogą prowadzić zatem do luk w unijnym systemie, które mogą być wykorzystywane przez przestępców.
  3. Nadzór na szczeblu UE: Komisja przedstawi wniosek w sprawie utworzenia unijnego organu nadzoru. Według obecnych zasad za nadzór nad stosowaniem przepisów UE w tej dziedzinie odpowiedzialne są poszczególne państwa członkowskie. 
  4. Mechanizm koordynacji i wsparcia jednostek analityki finansowej państw członkowskich: W drugim kwartale 2021 r. Komisja przedstawi wniosek w sprawie ustanowienia ogólno-unijnego mechanizmu, który ma pomóc w koordynacji i wspieraniu pracy jednostek analityki finansowej. 
  5. Egzekwowanie przepisów prawa karnego UE i wymiana informacji: Komisja przygotuje wytyczne w sprawie roli partnerstw publiczno-prywatnych w tym zakresie w celu wyjaśnienia, jak może przebiegać współpraca w zakresie wymiany danych, oraz w celu zwiększenia takiej wymiany.
  6. Pozycja UE na arenie międzynarodowej: UE będzie musiała skorygować swoje podejście do państw trzecich, których ramy prawne służące przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu wykazują braki stwarzające zagrożenie dla jednolitego rynku. 

Pakiet zmian legislacyjnych opublikowany przed kilkunastoma godzinami adresuje co najmniej kilka z ww. aspektów, w tym w szczególności:

  • wzmocnienie działań nadzorczy poprzez ustanowienie organu nadzoru na szczeblu Unii Europejskiej, poprzez przedstawienie propozycji rozporządzenia ustanawiającego nowy unijny organ ds. przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu
  • określenie jednolitego zbioru przepisów w ramach bezpośrednio stosowanego rozporządzenia, które w odróżnieniu od dotychczasowych dyrektyw pozwoli na harmonizację wymogów pośród państw członkowskich w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu tj. rozporządzenia w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu zawierającego bezpośrednio stosowane przepisy, w tym w dziedzinie należytej staranności wobec klienta oraz własności rzeczywistej
  • harmonizacja wymogów nadzorczy i opracowanie kwestii współprac nadzorczej poprzez wdrożenie szóstej dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, która zastąpi obowiązującą dyrektywę 2015/849/UE (czwartą dyrektywę w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy zmienioną piątą dyrektywą w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy), zawierającej przepisy podlegające transpozycji do prawa krajowego, takie jak przepisy dotyczące krajowych organów nadzoru i jednostek analityki finansowej w państwach członkowskich
  • nowelizacji rozporządzenia z 2015 r. (rozporządzenia 2015/847/UE) w sprawie transferów środków pieniężnych w celu zapewnienia monitorowania transferów kryptoaktywów

Czas na rozporządzenie

Powołanie unijnego organu nadzoru w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AMLA) wzbudza spore zainteresowanie pośród interesariuszy i adresatów działań legislacyjnych Komisji Europejskiej, niemniej jednak to kwestia uchwalenia rozporządzenia w sprawie w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu zawierającego bezpośrednio stosowane przepisy, w tym w dziedzinie należytej staranności wobec klienta oraz własności rzeczywistej, stanowi największy game changer w dotychczasowej polityce UE w zakresie AML.

Na łamach tego portalu już w marcu ubiegłego roku, zastanawiano się nad naturalną konsekwencją wzmocnienia wymogów w zakresie AML na terytorium UE, poprzez uchwalenie rozporządzenia, które dzięki faktowi jego bezpośredniego stosowania, mogłoby być kolejnym krokiem ku pełnej harmonizacji, maksymalizacji  efektywności, a jednocześnie zwiększenia pewności i bezpieczeństwa systemów finansowych państw członkowskich UE (przyp. Implementacja V dyrektywy AML. Czas na rozporządzenie?).

Prace nad nowym otwarciem Unii Europejskiej w zakresie polityki AML, rozpoczęły się jeszcze we wrześniu 2019 r., kiedy to opublikowano Pismo fińskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej dotyczące "Dalszych działań na rzecz realizacji priorytetów strategicznych w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu" (ang. Way forward with a view to strategic priorities on Anti-Money Laundering and Countering the Financing of Terrorism).

W opublikowanym piśmie, fińska prezydencja wzywała Radę Unii Europejskiej do podjęcia decyzji w zakresie dalszej regulacji przepisów unijnych z zakresu AML / CFT. W szczególności w odniesieniu do zrewidowania dotychczasowego podejścia, a także podjęcia decyzji w zakresie możliwości rozszerzenia wymogów z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu również w odniesieniu do innych branż, wychodząc poza sektor finansowy.

W przytoczonym dokumencie, fińska prezydencja podniosła kwestię niewystarczającej efektywności obecnych regulacji, jednocześnie zwracając się do ministrów właściwych do kwestii AML / CFT, państw członkowski UE z wnioskiem o rewizję dotychczasowych ram regulacyjnych (ang. How should the ineffectiveness of the current AML/CFT framework stemming from the wide differences in national implementationbe addressed? Which AML/CFT aspects would most benefit fromfurther harmonisation through a Regulation).

Od słów do czynów

Blisko dwa lata później, Komisja Europejska przedstawiła projekt rozporządzenia, w którym czytamy:

Niezależnie od dotychczasowych osiągnięć (w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu - przyp.), doświadczenie pokazało, iż nieuniknionym jest wprowadzenie odpowiednich usprawnień, aby  odpowiednio ograniczyć ryzyko i skutecznie wykrywać  próby wykorzystania systemu finansowego Unii do celów przestępczych.

Komisja już w tzw. motywach do rozporządzenia powołuje się na kwestię braku harmonijnej transpozycji dotychczasowych przepisów unijnych w zakresie AML, do systemów prawnych państw członkowskich. 

Money laundering and terrorist financing are frequently carried out in an international context. Measures adopted at Union level, without taking into account international coordination and cooperation, would have very limited effect

Katalog instytucji obowiązanych, który systematycznie rozrastał się na przestrzeni lat wraz z kolejnymi dyrektywami w zakresie AML zdefiniowany został w rozporządzeniu z uwzględnieniem ostatnich nowelizacji.

Najciekawszym z punktu widzenia praktyków compliance są bez wątpienia artykuły z numerów 7- 9 omawianego rozporządzenia, które definiują odpowiednio:

  • polityki i procedury, które obowiązane są wdrożyć instytucje obowiązane,
  • ocenę ryzyka instytucji obowiązanej, sposób i tryb jej przeprowadzenia na zasadzie adekwatności i proporcjonalności, a także
  • art. 9, który definiuje rolę i miejsce w strukturze organizacyjnej wyznaczonego pracownika compliance, jak i członka kadry zarządzającej bezpośrednio odpowiedzialnego za implementację odpowiednich środków zaradczych w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

W treści artykułu 9 odnajdujemy bezpośrednią dyspozycję wyposażenia compliance officera w:

odpowiednie zasoby, w tym zakresie personelu, jak  i technologii, proporcjonalnie do wielkości, charakteru i ryzyka działalności insytucji obowiązanej. Zapewnia, aby uprawnienia do proponowania wszelkich środków niezbędnych do zapewnienia skuteczności wewnętrznych polityk, kontroli i procedur wewnętrznych polityk, kontroli i procedur podmiotu zobowiązanego były przyznawane osobom odpowiedzialnym za te funkcje.

Rozporządzenie, kierując się zasadą adekwatności i proporcjonalności, zgodnie z dyspozycją art. 9 ust. 6, uzależnia powołanie ww. compliance managera, jak i compliance officera od skali, rodzaju i wielkoćci działalności prowadzonej przez instytucję obowiązaną.

Due Diligence

Rozporządzenie wprowadza szczegółowe wytyczne w zakresie prowadzeni działań z zakresu due diligence oraz KYC w odniesieniu do podmiotów, z którymi instytucja obowiązana nawiązuje stosunki gospodarcze, tj.:

  • when establishing a business relationship;
  • when involved in or carrying out an occasional transaction that amounts to EUR 10 000 or more, or the equivalent in national currency, whether that transaction is carried out in a single operation or through linked transactions, or a lower threshold laid down pursuant to paragraph 5;
  • when there is a suspicion of money laundering or terrorist financing, regardless of any derogation, exemption or threshold;
  • when there are doubts about the veracity or adequacy of previously obtained customer identification data.

AMLA wyznaczy standardy

Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia, AMLA tj. Anti Money Laundering Authority, w ciągu 3 lat od daty wejścia w życie rozporządzenia AML, ma  przedstawić m.in.:

  • szczegółowe wytyczne określające tendencje, ryzyko i metody w zakresie prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, jak i metody obejmujące wszelkie obszary geograficzne poza Unią, na które narażone są instytucje obowiązane. Wytyczne te mają być aktualizowane nie rzadziej niż raz na dwa lata.
  • kryteria identyfikacji osób wchodzących w zakres definicji osób znanych jako bliski współpracownik PEP;
  • zasady określenia poziomu ryzyka związanego z daną kategorią osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne polityczne, członkami ich rodzin lub osobami znanymi jako bliscy współpracownicy, w tym wytyczne dotyczące sposobu oceny takiego ryzyka po tym, jak dana osoba przestanie pełnić znaczącą funkcję publiczną,

Limit transakcji gotówkowych

Komisja zaproponowała, aby płatności gotówkowe opiewające na duże kwoty ograniczyć w całej Unii do 10 tys. euro. Ten ogólnounijny limit, zdaniem Komisji, jest wystarczająco wysoki, aby nie umniejszać roli euro jako prawnego środka płatniczego. Stanowi on także uznanie dla istotnej roli, jaką odgrywa gotówka. Tego rodzaju limity istnieją już w około dwóch trzecich państw członkowskich, różnią się jednak kwoty. Limity krajowe poniżej 10 tys. euro będą mogły nadal obowiązywać. W oficjalnym komunikacie prasowym KE, czytamy, iż:

Wprowadzenie limitu na płatności gotówkowe opiewające na duże kwoty utrudni przestępcom pranie pieniędzy. Ponadto udostępnianie anonimowych portfeli kryptoaktywów będzie zabronione, podobnie jak zakazane są już anonimowe rachunki bankowe na mocy unijnych przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

To dopiero koniec początku

Zaprezentowany przez Komisję Europejską pakiet inicjatyw legislacyjnych stanowi jedynie początek zmian w zakresie AML, jakie w najbliższych latach zachodzić będą w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy, a dokładniej rzecz ujmując podejścia organów nadzoru do ochrony systemu finansowego Unii, jak i poszczególnych państw członkowskich. Po wstępnej analizie projektu rozporządzenia, zarówno dotyczącego wzmocnienia polityki AML, jak i tego powołującego do życia AMLA widzimy jak dużą rolę odgrywać będzie ten unijny organ w kształtowaniu podejścia państw członkowskich do kwestii przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, a w szczególności wprowadzania odpowiednich mechanizmów do krajowych porządków prawnych.

Rozporządzenie i fakt jego bezpośredniego stosowania powinno wywrzeć także pozytywny wpływ na skuteczność przepisów w omawianym zakresie. Bez wątpienia pozytywną przesłanką jest proponowane przez Komisję w wielu miejscach podejście oparte o zasadę ryzyka, jak i proporcjonalności, zezwalające na dostosowanie środków zmierzających do działań mitygujących ryzyko AML ze względu na skalę, charakter i profil działalności danej instytucji.

Jeżeli chcą Państwo dowiedzieć się więcej o przebiegu procesu tworzenia nowej polityki AML Unii Europejskiej, zapraszam do lektury poniższych tekstów, które ukazały się na łamach tego portalu na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy:

  1. Unijna harmonizacja AML/CFT
  2. Dyrektywy AML odchodzą w zapomnienie, czas na rozporządzenie
  3. Unijny organ nadzoru AML nabiera kształtów
  4. UE wciela w życie Plan w zakresie AML
  5. Chcemy czystej waluty euro - czyli Plan KE w praktyce

Niniejsza strona zawiera wyłącznie informacje ogólne i jest oparta na doświadczeniach i badaniach autora. Autor nie udziela w ramach niniejszych publikacji porad biznesowych, prawnych ani innych profesjonalnych porad lub usług. Treści zawarte na niniejszej stronie nie zastępują porad prawnych ani usług. Opinie, stanowiska i spostrzeżenia wyrażone w ramach publikacji na niniejszej stronie nie powinny być również wykorzystywane jako podstawa do jakichkolwiek decyzji lub działań, które mogą mieć wpływ na prowadzoną przez Państwa działalność. Przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji lub podjęciem jakichkolwiek działań, które mogą mieć wpływ na działalność Państwa firmy, należy uzyskać opinię wykwalifikowanego doradcy prawnego. Autor nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek straty poniesione przez jakąkolwiek osobę lub podmiot polegający na podstępowaniu wedle treści przedstawionych na niniejszej stronie. Wszelki opinie, poglądy i stanowiska przedstawione na niniejszej stronie są prywatnymi poglądami autora, a w związku z tym nie powinny być w jakikolwiek sposób utożsamiane ze stanowiskiem organizacji, które autor reprezentował, reprezentuje obecnie i/lub będzie reprezentował. Cytowanie treści artykułów na niniejszej stronie jest dozwolone z zastrzeżeniem podania źródła cytatu wraz z odnośnikiem prowadzącym do niniejszej strony.

W celu zapewnienia jak najlepszych usług online, ta strona korzysta z plików cookies.

Jeśli korzystasz z naszej strony internetowej, wyrażasz zgodę na używanie naszych plików cookies.